مقابله با قاچاق و تامين بازار فروش محصولات دانش‌بنيان
گزارش دانش بنیان از عمده انتظارات شرکت‌های دانش‌محور از دولت دوازدهم
در 29 ارديبهشت امسال، مردم با رأي قاطع خود به دولت تدبير و اميد، مهر تاييدي بر حرکت دولت يازدهم در عرصه‌هاي علمي، اجتماعي و اقتصادي زدند و با رأي خود خواستار تداوم سياست‌هاي دولت يازدهم در عرصه‌هاي مختلف شدند.
در دولت يازدهم شاهد بوديم که دستاورد خيره‌کننده‌اي در حوزه محصولات دانش‌بنيان اتفاق افتاد و تعداد شرکت‌هاي دانش‌بنيان در اين دولت، جهش عمده‌اي داشت. طوري که به گفته بهزاد سلطاني، رئيس هيئت عامل صندوق نوآوري و شکوفايي، از سال 92 تا سال 96 تعداد شرکت‌هاي دانش‌بنيان از 33 شرکت به سه هزارو 32 شرکت افزايش يافت که درواقع شاهد رشد 92 برابري تشکيل اين شرکت‌ها بوده‌ايم. با احتساب اين آمارهاي رسمي مي‌توان دولت يازدهم را دولتي دانش‌بنيان ناميد که اقتصاد محصولات دانش‌بنيان را در ايران احيا کرد و آن را به ريل اصلي خود برگرداند.
اگرچه به گفته دکتر محمد فرهادي، وزير علوم، تحقيقات و فناوري، در طول فعاليت دولت تدبير و اميد بيش از 500 ميليون دلار محصولات شرکت‌هاي دانش‌بنيان به ساير کشورهاي جهان صادر شده است، اما مديران عامل شرکت‌هاي دانش‌بنيان همچنان از واردات بي‌رويه محصولات دانش‌بنيان به کشور گلايه دارند و معتقدند که در صورت تنظيم بازار صادرات و واردات، ميزان صادرات آن‌ها مي‌تواند بسيار بالاتر از اين ارقام باشد. آن‌ها از دولت دوازدهم انتظار دارند که دولت براي مهار قاچاق محصولات دانش‌بنيان يا واردات محصولات دانش‌بنياني که نمونه مشابه داخلي آن وجود دارد، اقدامي عاجل انجام دهد.
در اين نوشتار پاي دغدغه‌هاي مدير‌عامل‌هاي چند شرکت دانش‌بنيان نشسته‌ايم و از آن‌ها خواسته‌ايم که انتظاراتشان را از دولت دوازدهم تشريح کنند؛ انتظاراتي که البته شايد بخشي از آن‌ها خارج از توان مالي دولت باشد، اما همچنان چشم اميد بسياري از اين شرکت‌ها براي درخشش در بازار داخل و خارج به سياست‌هاي حمايتي دولت دوخته شده است.
واردات بي‌رويه پهپادها، خار چشم شرکت‌هاي دانش‌بنيان
شرکت دانش‌بنيان «فراسا پرواز سيميا» در استان مرکزي مشغول به طراحي و ساخت پهپادهاي بدون سرنشين است. اين شرکت دانش‌بنيان که دو سالي است فعاليت خود را آغاز کرده، توانسته پهپادهاي مختلفي با اهداف گوناگون به بازار عرضه کند.
ناصر فهيمي‌راد، کارشناس ارشد مهندسي مکاترونيک و مديرعامل شرکت دانش‌بنيان «فراسا پرواز سيميا»، در گفت‌و‌گو با دانش‌بنيان مي‌گويد: «هر توليدکننده‌اي به حمايت نياز دارد. محصولات مشابه توليدات ما وارد کشور مي‌شود، در حالي که ما مي‌توانيم با قيمت ارزان‌تر آن را در کشور توليد کرده و به دست مصرف‌کننده برسانيم.»
فهيمي‌راد جلوگيري از فعاليت واردکننده‌هاي پهپادها را مهم‌ترين حمايت از توليدات خود مي‌داند و بيان مي‌کند: «ما طراحي و ساخت پهپادهاي بدون سرنشين را با سه کارکرد سم‌پاشي، بازرسي غيرمخرب در حوزه نفت و گاز و همين‌طور تصويربرداري به سرانجام مي‌رسانيم، اما از آن‌جا که محصولات مشابه وارد کشور مي‌شود، بازار را از دست توليدات ما ربوده‌اند.»
اين شرکت دانش‌بنيان در حال حاضر توانسته براي شش نفر به طور غيرمستقيم و دو نفر مستقيم اشتغالزايي کند که به قول فهيمي‌راد، اگر شرايط بازار بهبود يابد و از تمام پتانسيل خود استفاده کنند، مي‌توانند 20 نفر را مستقيم و حدود 300 نفر را غيرمستقيم مشغول به کار کنند.
نکته ديگري که مديرعامل شرکت «فراسا پرواز سيميا» به عنوان انتظارات خود از دولت دوازدهم ياد مي‌کند، حمايت‌هاي مالي است. او معتقد است تسهيلاتي که در اختيار شرکت‌هاي دانش‌بنيان قرار مي‌گيرد، تفاوت چنداني با تسهيلاتي که در اختيار شرکت‌هاي معمولي است، ندارد، در حالي که انتظار مي‌رود وجه تمايز بارزي بيان اين دو باشد تا افراد در گرايش به شرکت‌هاي دانش‌بنيان و خلق محصولاتي بر پايه دانش، تشويق شوند.
شرکت دانش‌بنيان «فراسا پرواز سيميا» علاوه بر طراحي و ساخت پهپادها، به ارائه کارهاي خدماتي نيز مشغول است، مثل سم‌پاشي و انجام پروژه‌هاي صنعتي يا تصويربرداري‌هايي که نياز به پهپادهاي بدون سرنشين دارد. در همين زمينه مديرعامل اين شرکت مي‌گويد: «متاسفانه افرادي در اين بازار هم دست مي‌برند و بدون داشتن تخصص و تجربه کافي، بازار را قبضه مي‌کنند. به اين صورت که محصول مشابه را با کيفيت بسيار پايين‌تر وارد مي‌کنند و در اختيار افراد بي‌تخصص قرار مي‌دهند که با اين کار نه‌تنها بازار توليدات ما را تحت تاثير قرار مي‌دهند، بلکه بخش خدماتي شرکت ما را هم به زير مي‌کشند.»
اين مديرعامل 27 ساله از صادرات به عنوان آرزوي هر توليدکننده ياد مي‌کند و مي‌گويد: «اگر دولت دوازدهم با شيوه‌هاي جدي‌تري از ورود کالاي قاچاق جلوگيري و از توليدات توليدکننده‌هاي داخلي حمايت کند، ما نيز مي‌توانيم به آرزوي خود در زميه صادرات دست يابيم و براي کشور ارزآوري قابل توجهي داشته باشيم.»
کمک به تامين تجهيزات و امکانات براي فعاليت‌هاي دانش‌بنيان
شرکت دانش‌بنيان «شتاب آرا تک» از سال 92 مشغول به کار شده و به عنوان تنها توليدکننده سامانه‌هاي حفاظت پيراموني در ايران شناخته مي‌شود. ثنا برنجي، مديرعامل اين شرکت دانش‌بنيان، در گفت‌و‌گو با دانش‌بنيان درباره انتظاراتش از دولت دوازدهم مي‌گويد: «ارائه تسهيلات و امکانات به شرکت‌هاي دانش‌بنيان مي‌تواند در پيشبرد سريع‌تر اهداف اين شرکت‌ها کمک‌کننده باشد.»
از جمله محصولات اين شرکت توليد سامانه‌هاي حفاظتي فنس‌هاي هوشمند، فنس‌هاي دفني و زيرزميني، حفاظ الکتريکي دام و طيور، دکل‌هاي موبايل و... است. برنجي معتقد است با اين‌که محصولات اين شرکت مشابه داخلي ندارد، اما به خاطر ورود بي‌رويه محصولات مشابه از چين، فروش توليدات شرکت مطلوب نيست.
به اعتقاد او کم‌توجهي به محصولات ايراني باعث شده است که محصولات چيني با کيفيت پايين و قيمت گران، جاي محصولات باکيفيت و ارزان‌تر ايراني را بگيرند. بنابراين بازار مناسبي براي توليدات شتاب آرا تک وجود ندارد، چراکه اين بازار به تسخير چين درآمده است.
در شرکت دانش‌بنيان شتاب آرا تک، شش نفر به طور مستقيم و شش نفر هم غيرمستقيم مشغول به فعاليت هستند که به گفته مديرعامل اين شرکت، اگر دولت دوازدهم سياست‌هايي را در مبارزه با قاچاق کالا پي بگيرد که بازار توليدات شرکت بهبود يابد، مي‌توانند براي 40 نفر ديگر هم اشتغالزايي کنند.
چالش ديگري که برنجي از آن ياد مي‌کند، در اختيار نداشتن مکان مناسب براي استقرار کارگاهشان است. او مي‌گويد: «از آن‌جا که همه قطعات مورد نيازمان را خودمان توليد مي‌کنيم، نياز داريم که کارگاهي بزرگ‌تر از کارگاه فعلي در اختيار داشته باشيم تا بتوانيم در توليد تمام يازده محصولي که در آن دانش‌بنيان هستيم، موفق عمل کنيم.»
رفع چالش هاي مالي، رشد توليدات و افزايش اشتغال
شرکت دانش‌بنيان «تجهيزگستر ضحا» شرکت ديگري است که در تهران مشغول به کار است و در زمينه توليدات پزشکي براي بافت‌هاي دي‌ان‌اي فعاليت مي‌کند. اين شرکت از سال 91 فعاليت خود را آغاز کرده است و هنوز در مرحله نمونه‌سازي به سر مي‌برد.
حسن ايمان عيني، مديرعامل اين شرکت است که با کمک دو برادرش و همراهي يک تيم دانشگاهي، اين شرکت را مديريت مي‌کنند. او در گفت‌و‌گو با دانش‌بنيان درباره انتظاراتش از دولت دوازدهم مي‌گويد: «دريافت وام و تسهيلات به قدري بروکراسي داشت که از ادامه دادن فرايند آن منصرف شدم، در حالي که انتظار نمي‌رود از يک شرکت نوپاي دانش‌بنيان، مدارکي مثل چک و سفته و سند درخواست شود.»
او معتقد است: «اگر دولت دوازدهم مسير ارائه تسهيلات و امکانات را به شرکت‌هاي دانش‌بنيان و نوپا هموارتر کند، نه‌تنها توليدات داخلي رشد خواهد يافت، بلکه با افزايش اشتغالزايي نيز روبه‌رو خواهيم شد.»
شرکت تجهيزگستر ضحا در حال حاضر هشت نفر را مشغول به کار کرده است، در حالي که به گفته ايمان عيني، اگر مرحله نمونه‌سازي عبور کنند، مي‌توانند براي حداقل 20 نفر ديگر هم اشتغالزايي داشته باشند.
مديرعامل اين شرکت دانش‌بنيان به نمونه‌هاي خارجي توليدات شرکتش اشاره و بيان مي‌کند: «نمونه محصولي که ما توليد مي‌کنيم، تنها در امريکا توليد مي‌شود که به دليل تحريم موجود، به ايران نمي‌رسد. اگر هم برسد، بسيار گران خواهد بود. در حالي‌که اگر ما بتوانيم بر مشکلات غلبه و اين شرکت را حفظ کنيم، مي‌توانيم در کشور خودمان، به توليد اين محصول بپردازيم.»
او اظهار مي‌کند: «هنوز در کشور تعداد زيادي از مخاطبان اين محصول وجود دارند که اطلاعي از چنين محصولي ندارند. البته در حال حاضر از شهرکرد و تهران سفارش داريم، اما چون هنوز پروژه تکميل نشده، در راستاي تبليغات و شناساندن محصول خود قدمي برنداشته‌ايم. به همين خاطر فعلا بيشتر دانشکده‌ها و مراکز پزشکي به سراغمان مي‌آيند.»
ايمان عيني مي‌گويد: «من ديگر تصميم گرفته‌ام به انتظار حمايت هيچ نهادي ننشينم و تا جايي که مي‌توانم بي‌نياز از هرگونه حمايت، به پيشبرد پروژه سرعت ببخشم. در اين مسير، اگر حمايتي از سوي نهادهاي مختلف آمد که استقبال مي‌کنيم، در غير اين صورت روي توان اعضاي تيم دانش‌بنيان خود حساب مي‌کنيم.»
منبع: مجله دانش بنیان
ارسال به دوستان